Cầm máu sau nhổ răng: Chiến lược cho bệnh nhân tiểu đường trong nha khoa

1. Trước nhổ răng: Kiểm soát đường huyết là bắt buộc

Đây là yếu tố quan trọng nhất giúp giảm biến chứng sau nhổ.

1.1. Mức đường huyết an toàn để nhổ răng

Y văn khuyến nghị:

• Chỉ thực hiện thủ thuật khi đường huyết < 180 mg/dL (≈ 10 mmol/L)
  (Theo ADA – American Diabetes Association và AAPD guideline về thủ thuật ngoại trú cho bệnh nhân ĐTĐ).

• Không thực hiện nhổ răng khi:

  • Glucose đói > 250 mg/dL

  • HbA1c > 8.0–8.5% (nguy cơ chậm lành thương tăng gấp 3 lần)

1.2. Chuẩn bị trước thủ thuật

• Bệnh nhân không được nhịn đói → dễ gây hạ đường huyết trong khi nhổ.

• Uống thuốc điều trị tiểu đường như bình thường (trừ bệnh nhân dùng insulin liều cao → cần phối hợp BS nội tiết).

• Nên thực hiện thủ thuật vào buổi sáng, thời điểm đường huyết ổn định nhất.

• Đánh giá kỹ:

  • Thời gian ĐTĐ

  • Thuốc đang dùng (đặc biệt: SGLT2i có nguy cơ toan ceton ẩn)

  • Biến chứng mạch máu – thần kinh – thận

1.3. Kháng sinh dự phòng

Không bắt buộc, nhưng cân nhắc khi:

• HbA1c > 7.5%

• Phẫu thuật khó, lột vạt nhiều

• Nguy cơ viêm mô tế bào cao

Khuyến cáo thường dùng: Amoxicillin, Augmentin, hoặc Clindamycin nếu dị ứng.

2. Trong khi nhổ răng: Kỹ thuật cầm máu và thao tác tối ưu

2.1. Thao tác nhẹ nhàng – hạn chế sang chấn

Bệnh nhân ĐTĐ có hiện tượng lành thương kém, nên:

• Tránh bóc tách vạt quá rộng

• Giảm thời gian thủ thuật

• Tránh làm tổn thương mô mềm không cần thiết

2.2. Đặt gạc ép đúng kỹ thuật

• Dùng gạc vô khuẩn, gấp dày

• Bệnh nhân cắn chặt 30–45 phút

• Không nói chuyện – không mút – không cắn lệch

2.3. Khâu vết thương – giúp tạo cục máu đông bền vững

Nên khâu khi:

• Ổ răng rộng

• Nhổ răng khó

• Bệnh nhân dùng thuốc kháng đông kèm theo

Chỉ nên dùng:

• Vicryl 4.0

• Chromic gut

Khâu đóng kín giúp:

• Tăng ổn định cục máu đông

• Giảm nhiễm trùng

• Giảm rỉ máu kéo dài

2.4. Vật liệu hỗ trợ cầm máu theo y văn

Có bằng chứng tốt với bệnh nhân rối loạn lành thương:

TXA tại chỗ được chứng minh làm giảm 70–90% nguy cơ chảy máu ở bệnh nhân nguy cơ cao (theo Cochrane Review 2021).

3. Hướng dẫn sau nhổ răng cho bệnh nhân tiểu đường

3.1. Điều bệnh nhân cần làm

• Giữ gạc thêm 1–2 giờ nếu còn rỉ máu

• Chườm lạnh 10–15 phút/lần trong 1–2 giờ đầu

• Ăn thức ăn mềm – ấm

• Vệ sinh nhẹ nhàng, tránh vùng nhổ

• Tiếp tục thuốc điều trị tiểu đường đầy đủ

3.2. Điều bệnh nhân tuyệt đối không được làm

❌ Súc miệng mạnh trong 24 giờ đầu
❌ Khạc nhổ
❌ Uống nước nóng – rượu bia
❌ Hút thuốc lá
❌ Tự ý ngưng thuốc tiểu đường

Hút thuốc làm giảm 40–60% tốc độ lành thương theo nghiên cứu của Mealey & Ocampo (JADA).

4. Khi nào cần tái khám ngay?

Bác sĩ dặn bệnh nhân quay lại nếu xuất hiện:

• Chảy máu không cầm sau 3–4 giờ

• Máu đỏ tươi chảy thành tia

• Băng gạc thấm ướt hoàn toàn liên tục

• Đau tăng – sưng nóng – hôi miệng

• Dấu hiệu nhiễm trùng (sốt, mệt mỏi)

Với bệnh nhân ĐTĐ, nhiễm trùng tiến triển nhanh hơn → cần đánh giá sớm.

5. Lưu ý

• Bệnh nhân tiểu đường không chống chỉ định nhổ răng, miễn là kiểm soát đường huyết tốt.

• Luôn đánh giá glucose tại phòng khám nếu nghi ngờ đường huyết cao.

• Tối ưu:

  • Giảm sang chấn

  • Khâu kín

  • Dùng vật liệu cầm máu thích hợp

  • Theo dõi sau nhổ chặt chẽ

Nên hội chẩn nội khoa khi:

• ĐTĐ type 1 kiểm soát kém

• HbA1c > 8.5%

• Bệnh nhân dùng insulin phức tạp

• Có biến chứng tim mạch – thận – thần kinh

6. Lưu ý quan trọng (Disclaimer)

Bài viết mang tính chất tham khảo chuyên môn, không thay thế phác đồ điều trị.
Mỗi bệnh nhân cần được đánh giá toàn thân, mức đường huyết, thuốc đang dùng, tình trạng răng – xương, và yếu tố nguy cơ khác trước khi quyết định điều trị.