Trong thực hành nha khoa hiện đại, Silver Diamine Fluoride (SDF) được xem là một bước tiến quan trọng trong chiến lược ngăn chặn tiến triển sâu răng (caries arrest), đặc biệt ở những vùng kẽ răng khó tiếp cận bằng phương pháp điều trị thông thường. Bài viết này tổng hợp các bằng chứng lâm sàng, kỹ thuật thực hành, chỉ định – chống chỉ định, giúp bác sĩ và phụ tá hiểu rõ cách ứng dụng SDF ở vùng kẽ răng một cách an toàn và hiệu quả.
1. Cơ chế tác động của Silver Diamine Fluoride (SDF)
SDF chứa bạc (Ag⁺) và fluoride (F⁻), hoạt động theo hai cơ chế song song:
-
Bạc có đặc tính kháng khuẩn mạnh, ức chế enzym của vi khuẩn cariogenic như Streptococcus mutans và Lactobacillus spp., đồng thời phá hủy màng sinh học (biofilm).
-
Fluoride thúc đẩy tái khoáng mô răng, hình thành calcium fluoride (CaF₂) và silver phosphate (Ag₃PO₄), giúp tăng cường cấu trúc men và ngà răng.
Hiệu quả lâm sàng:
Các nghiên cứu cho thấy SDF 38% có khả năng ngăn chặn tiến triển sâu răng tới 80–90% khi được áp dụng định kỳ 2 lần/năm.
(Horst JA et al., J Dent Res 2016; Rosenblatt et al., Br Dent J 2009).
2. Khi nào nên đặt SDF vùng kẽ răng
Chỉ định:
-
Tổn thương sâu răng giai đoạn sớm ở vùng kẽ (incipient proximal caries).
-
Tổn thương sâu ở bệnh nhân không thể điều trị xâm lấn ngay (trẻ em, người cao tuổi, bệnh nhân có nguy cơ cao).
-
Vùng kẽ khó tiếp cận hoặc hạn chế thao tác (răng chen chúc, bệnh nhân không hợp tác).
Chống chỉ định:
-
Tổn thương sâu lan rộng cần phục hồi bằng vật liệu.
-
Dị ứng với bạc hoặc thành phần SDF.
-
Vùng răng thẩm mỹ cao nếu có nguy cơ nhuộm màu lộ rõ.
3. Kỹ thuật đặt SDF ở vùng kẽ răng (Interproximal SDF Application Technique)
Dụng cụ cần chuẩn bị:
-
Dung dịch Silver Diamine Fluoride 38% (Ag(NH₃)₂F)
-
Chỉ nha khoa dạng xốp Super Floss (Oral-B) hoặc tương đương
-
Microbrush
-
Cọ hoặc khay nhỏ đựng SDF
-
Găng tay, kính bảo hộ, tấm chắn nướu hoặc gòn thấm
Quy trình thực hiện:
-
Cách ly vùng cần điều trị, làm khô nhẹ.
-
Luồn chỉ xốp qua vùng kẽ có tổn thương.
-
Giữ một đoạn xốp nhỏ ở phía má hoặc lưỡi.
-
Thấm SDF vào phần xốp bằng microbrush.
-
Kéo nhẹ chỉ qua vùng kẽ để dung dịch thấm vào vùng sâu răng.
-
Đợi khoảng 60 giây, sau đó làm sạch dư lượng.
-
Ghi nhận và hướng dẫn bệnh nhân về khả năng nhuộm màu vùng sâu.
Lưu ý:
SDF có thể gây nhuộm đen mô sâu răng – tuy nhiên, ở vùng kẽ, điều này không ảnh hưởng đến thẩm mỹ.
Có thể bôi GIC tạm hoặc nhựa phủ mỏng (resin coat) sau SDF nếu cần thẩm mỹ cao (Kumar J et al., Int J Paediatr Dent 2019).
4. Giải thích với bệnh nhân và đồng thuận điều trị
Để bệnh nhân chấp nhận phương pháp này, bác sĩ nên giải thích dựa trên bằng chứng khoa học:
“Các nghiên cứu cho thấy Silver Diamine Fluoride giúp tái khoáng men và ngà răng, đồng thời giảm vi khuẩn gây sâu răng. Ngoài ra, ADA khuyến nghị sử dụng SDF 38% hai lần mỗi năm có thể ngăn chặn sâu răng tiến triển ở răng vĩnh viễn.”
(ADA Center for Evidence-Based Dentistry, 2018)
Cần ký đồng thuận điều trị (informed consent), trong đó ghi rõ:
5. Lợi ích đối với phòng khám nha khoa
-
Tăng hiệu quả dự phòng và sự hài lòng của bệnh nhân.
-
Giảm nhu cầu phục hồi xâm lấn, nhất là ở trẻ em và người cao tuổi.
-
Tăng doanh thu cho bộ phận dự phòng, khi được triển khai như một dịch vụ định kỳ 6 tháng/lần.
-
Hỗ trợ điều trị răng nhạy cảm, vì SDF cũng được FDA phê duyệt cho chỉ định giảm quá mẫn ngà răng (dentin hypersensitivity).
6. Tài liệu tham khảo chuyên sâu
-
Horst JA, Ellenikiotis H, Milgrom PL. Silver diamine fluoride: The new old medicine for caries management. J Dent Res. 2016;95(7):772–778.
-
Rosenblatt A, Stamford TC, Niederman R. Silver diamine fluoride: A caries “silver-fluoride bullet”. Br Dent J. 2009;198(7): 413–416.
-
Crystal YO, Niederman R. Evidence-based dentistry update on silver diamine fluoride. Dent Clin North Am. 2019;63(1):45–68.
-
American Dental Association (ADA). Evidence-based clinical practice guideline on the use of silver diamine fluoride for dental caries management. J Am Dent Assoc. 2018;149(7):S1–S14.
-
Seifo N et al. Silver diamine fluoride for managing carious lesions: A review of clinical trials. J Dent. 2019;88:103170.
7. Kết luận
SDF 38% là một công cụ hiệu quả, ít xâm lấn và kinh tế trong điều trị và kiểm soát sâu răng vùng kẽ.
Với kỹ thuật đơn giản, chi phí thấp, và bằng chứng lâm sàng mạnh mẽ, việc tích hợp SDF vào quy trình dự phòng của phòng khám có thể mang lại lợi ích lâu dài cho cả bệnh nhân và bác sĩ.
Các bạn có thể tham khảo thêm các sản phẩm chăm sóc răng miệng
Chỉ nha khoa
Tăm chỉ nha khoa
Gel điều trị viêm nướu
Vecni chống sâu răng
Thuốc ngừa sâu răng FAgamin Silver Diamine Fluoride 38% - SDF