Phân loại răng khôn trên phương diện lâm sàng

07/04/2025 70 4.96/5 trong 10 lượt

Nhổ R8 hàm dưới chỉ thành công khi qui trình phẫu thuật phù hợp và thoả đáng với tình trạng răng khi khám lâm sàng, nhằm đảm bảo những thủ thuật cắt răng đúng cách và cắt bỏ xương ít nhất. Thực hiện tốt điều này sẽ giảm khả năng nhiễm trùng và đau hậu phẫu. Khảo sát trên phim giúp biết được: Tình trạng và vị trí của răng. Hướng trục răng. Mối quan hệ giữa răng với cành cao và thân xương hàm dưới. Sự liên quan của R8 với R7.

Hình dạng răng

Hình dạng thân R8 hàm dưới, ngay cả ngầm hoàn toàn hay mọc một phần, có thể là nguồn gốc các biến chứng, do vị trí của nó hơn là do kích thước của nó. Ngược lại, hình dạng giải phẫu chân răng có thể gây nhiều biến chứng tiềm ẩn quan trọng mà các phẫu thuật viên cần đánh giá thật cẩn thận qua phim tia-X. Trên phim phải thấy toàn bộ răng và mối liên quan giữa vị trí của nó với ống xương hàm dưới (kênh răng dưới). Hình dạng giải phẫu và hướng của các chân răng, hình thể chóp răng, và hình ảnh vách xương ổ vùng chẽ răng cũng phải nhìn rõ trên phim.
Lựa chọn phương pháp phẫu thuật răng khôn được chỉ định sau khi đã xem xét kỹ qua các bước như trên, và nó phụ thuộc vào ba yếu tố sau:
- Có khả năng di chuyển răng nguyên khối (hình 4-1a và 4-1b). Chân răng mảnh và hội tụ, vách xương dày không phải là lý do chính ngăn cản quá trình nhổ răng. Nhiều khi xương vùng chẽ khá mỏng, nhưng nếu chủ quan thì đó có thể là một trong những nguyên nhân gây cản trở trong quá trình nhổ răng.
- Điểm đặt nạy để bẩy răng lên, được lựa chọn tuỳ theo hướng chân răng.
- Hình dạng và hướng chân răng là tiêu chuẩn cần thiết để quyết định chia chân hay không (hình 4-2a tới 4-2c). Thủ thuật này gồm các bước cắt răng (cắt theo chiều ngang) để lấy thân ra trước.
Phân loại răng khôn trên phương diện lâm sàng

Việc chia cắt răng là cần thiết ngay cả khi chân răng chụm và thường trong những trường hợp chóp chân răng cong móc nhiều (hình 4-3 đến hình 4-7). Cũng cần thận trọng chia cắt chân răng trong những trường hợp chân răng đi qua ống hàm dưới (kênh răng dưới).
Việc chia cắt răng là cần thiết ngay cả khi chân răng chụm và thường trong những trường hợp chóp chân răng cong móc nhiều (hình 4-3 đến hình 4-7). Cũng cần thận trọng chia cắt chân răng trong những trường hợp chân răng đi qua ống hàm dưới (kênh răng dưới).

Giải phẫu răng

Quan sát và phát hoạ các cấu trúc giải phẫu là quan trọng đối với phẫu thuật viên. Cần nắm được cả cấu trúc xương và răng để lập kế hoạch tiền phẫu, và phẫu thuật. Răng ngầm được phân loại, đánh giá theo chiều trước sau và chiều đứng dọc của nó. Theo cách phân loại cổ điển (nhiều thập kỷ cách đây) thì có khuynh hướng đánh giá:
- Hướng trục răng.
- Sự liên quan giữa răng và cành lên xương hàm dưới.
- Độ sâu của răng kẹt.
Phân loại răng khôn trên phương diện lâm sàng

Trục răng

Góc mọc của R8 ảnh hưởng đến khoảng không gian xung quanh trong mối liên hệ với xương và mặt xa R7. Khi một R8 mọc kẹt thì được mô tả một trong bốn hướng mọc như sau: nghiêng gần, nằm ngang, thẳng đứng hoặc nghiêng xa. Những vị trí này thường có liên hệ với tỉ lệ các biến chứng. Những ngoại lệ khác như răng khôn lạc chổ cũng có thể gặp.
Thứ nhất, dựa trên khảo sát phim tia X, xác định hướng mọc của răng.
Phân loại này sẽ được sử dụng trong các chương sau để mô tả phương pháp phẫu thuật.

Mối liên quan giữa răng và cành lên xương hàm dưới

Thứ hai, đánh giá khoảng chấp nhận (khoảng cách giữa mặt xa R7 và cành lên XHD theo chiều trước- sau). Phần thấp nhất của bờ trước cành cao xương hàm dưới có khuynh hướng chạy xiên ra trước (có hình ảnh của đường chéo trong và ngoài trên phim tia X). Tất cả những hình dạng này tạo thành đường cong lõm lên trên liên tục dễ dàng thấy được trên phim tia X. Tuy nhiên, vùng chứa R8 mọc nằm trong bờ trước cành lên XHD, phía sau tam giác hậu hàm thường thì không nhìn thấy rõ (H 4-8).
Tam giác hậu hàm- hay còn gọi là hố phía sau xương ổ răng- là một vùng gồ ghề, đôi lúc lõm lên trên, bao phủ bên trên bởi mô nướu mềm giàu sợi Collagen, và do đó bám dính chặt vào xương. Đáy tam giác hậu hàm được tạo bởi bờ xương ổ răng và mặt xa R7; đỉnh tam giác là sự kéo dài của hai đường chéo trong và ngoài xương hàm dưới, chập lại tạo thành cạnh trước xương hàm dưới (temporal crest). Các cạnh của nó thì không giới hạn rõ ràng, dựa vào mặt ngoài đường chéo trong và mặt trong đường chéo ngoài (Hình 4-8 và 4-9).
Phân loại răng khôn trên phương diện lâm sàng

Ở vị trí giao nhau giữa cành lên (ở khoảng temporal crest) và thân XHD gần với mặt xa R7, tam giác hậu hàm nhỏ hẹp lại, và do đó thân răng thường bị kẹt một phần ở cành lên XHD. Ngược lại, nếu tam giác hậu hàm giãn rộng thì R8 có thể mọc được. Như vậy, khi mà nhổ răng cần phải cân nhắc những trường hợp này, đường rạch phẫu thuật dễ dàng hơn và biến chứng cũng ít hơn.
Hình ảnh bờ trước cành lên xương hàm dưới trên phim không nói lên đúng sự thật của khoảng không gian phía trước R8, vì trục cung răng thì lệch vào phía trong hơn là so với cành lên xương hàm dưới. Tuy nhiên, khoảng trống có thể chấp nhận được cho R8 mọc thì bị giới hạn bởi cạnh xương hàm dưới (temporal crest-thường ở phía sau hơn so với bờ trước cành cao xương hàm dưới). Do vậy, quyết định kế hoạch điều trị không nên đơn độc chỉ dựa vào hình ảnh trên phim tia X (Hình 4-10).
Tuy nhiên, khoảng cách từ cành đứng tới R7 lại là yếu tố quan trọng cho chẩn đoán và tiên lượng, và nó là yếu tố cơ bản trong phân loại được đề nghị bởi Pell & Gregory và Winter (Hình 4-11).
Phân loại răng khôn trên phương diện lâm sàng

Độ sâu của răng ngầm

Độ sâu R8 kẹt trong thân xương hàm dưới được đánh giá bởi mối liên quan giữa nó với R7, khi bình thường mặt nhai nó phải đạt ngang mặt phẳng nhai trên đường cong cắn khớp.
Độ A: Đỉnh R8 ở ngang hay qua mặt phẳng nhai. Nghĩa là thân R7 và R8 đã ở ngang mức nhau (Hình 4-17). Phẫu thuật thường dễ dàng, nhưng nó còn phụ thuộc vào mối liên quan với cành lên XHD. Nếu răng mọc kẹt một phần trong cành lên XHD, thì đường nối Men-xi măng về phía xa là vị trí phải được bộc lộ trong quá trình phẫu thuật (Hình 4-18).
Độ B: Đỉnh thân R8 nằm dưới mặt phẳng nhai nhưng trên đường cổ R7. Độ sâu của răng kẹt và khoảng cách giữa đường nối men-xi măng đến đường chéo xương hàm dưới có thể thấy rõ trên phim tia X. Điểm thấp nhất thấy ở hình 4-16 thường ở mặt trong. Trong hầu hết trường hợp, điểm này là điểm đặt nạy trong quá trình phẫu thuật, nó cũng sẽ cho biết thêm về số lượng xương sẽ bị lấy đi.
Phân loại răng khôn trên phương diện lâm sàng

Độ C: Đỉnh thân R8 dưới cổ R7. Giống như mức độ B, nhưng cần phải lưu ý là mức độ khó tăng dần. R7 làm cản trở tầm nhìn và tạo đường vào phẫu thuật khó. Nếu răng kẹt sâu trong xương nhiều, cần mở nhiều xương trong quá trình phẫu thuật. Cuối cùng, cần đánh giá cẩn thận xương nâng đỡ R7 còn lại (Hình 4-16).

Những biến chứng khác

Tạo đường vào khó khăn:
- Miệng mở hình tròn và nhỏ.
- Sự co cơ (khít hàm).
- Tật lưỡi to.
Sự liên quan giữa R8 hàm dưới và cành lên XHD (Theo phân loại của Pell và Gregory). Sự liên quan này quyết định quá trình mọc răng, và là yếu tố quan trọng cần được xem xét. Có ba loại như sau:
LOẠI I: Khoảng trống có thể mọc răng được, ở ngang mức tam giác hậu hàm, giữa cành lên và mặt xa của R7, cho thấy rằng R8 có thể mọc đến ngang mặt phẳng nhai. (hình 4-12a và 4-12b)
LOẠI 2: Khoảng trống giữa R7 và cành lên XHD nhỏ hơn kích thước gần xa của thân R8, và theo đó R8 sẽ không thể mọc được (Hình 4-13a và 4- 13b).
Phân loại răng khôn trên phương diện lâm sàng

LOẠI 3: Cạnh trước của cành cao XHD (temporal crest) có hướng về phía mặt xa R7, và như vậy sẽ không có chỗ cho R8 mọc lên (Hình 4-14a và 4-14b).
Phân loại răng khôn trên phương diện lâm sàng

Tác giả Archer (1975) và Kruger (1984) đã đưa ra phân loại răng khôn mọc kẹt. Phân loại này dựa vào mối tương quan giữa mặt xa R7 và bờ trước cành lên xương hàm dưới, và dựa vào khoảng cách giữa mặt nhai R7 và điểm cao nhất của thân R8, như hình (4-14c).
Phân loại răng khôn trên phương diện lâm sàng
Bạn có thể tham khảo thêm các loại dụng cụ và vật liệu sử dụng trong quá trình nhổ răng
Thuốc tê nhổ răng
Kiềm nhổ răng
Nạy nhổ răng
Dụng cụ nhổ răng
Cầm máu nhổ răng
Chỉ khâu nhổ răng
Bóc tách nhổ răng
Dụng cụ nhổ chân răng

Nha Khoa Mall tự hào là đơn vị tiên phong và đáng tin cậy trong lĩnh vực cung cấp vật liệu nha khoa và thiết bị nha khoa tại Việt Nam. Với sự tận tâm, chuyên nghiệp và không ngừng cải tiến, chúng tôi cam kết mang đến những sản phẩm và dịch vụ tốt nhất, góp phần nâng cao chất lượng điều trị nha khoa tại Việt Nam. Trân trọng!
NHA KHOA MALL - SIÊU THỊ VẬT LIỆU NHA KHOA ONLINE
Địa chỉ: 167/14A Sư Vạn Hạnh, Phường 2, Quận 10, TP. HCM
Website: https://nhakhoamall.com/
Fanpage: https://www.facebook.com/nhakhoamall

Sách Lâm Sàng Tiểu Phẫu Răng Khôn