Cách phát hiện và loại bỏ cao răng đã được mài bóng cứng đầu

Cách phát hiện và loại bỏ cao răng mài bóng cứng đầu

Tác giả: Melia Lewis, MEd, RDH
Ngày đăng: 17/10/2025 – Thời gian đọc: 4 phút

Tóm tắt nội dung chính

• Bệnh nhân có chảy máu nướu dù mảng bám sinh học rất ít.

• Chẩn đoán cho thấy có cao răng mài bóng dưới nướu lan tỏa.

• Kỹ thuật lấy cao không đúng (bằng tay hoặc máy siêu âm) có thể gây mài bóng.

• Dụng cụ sắc bén và góc lấy đúng là yếu tố then chốt để phòng ngừa.

• Cải thiện kỹ năng thao tác giúp nâng cao kết quả điều trị và lành thương tốt hơn.

Ca lâm sàng thú vị

Gần đây, tôi gặp một ca khá đặc biệt: bệnh nhân nam 30 tuổi, không dùng thuốc và không có dị ứng nào. Đã 6 tháng kể từ lần làm sạch răng gần nhất. Than phiền chính là chảy máu nướu khi chải răng.

Ban đầu, tôi nghĩ nguyên nhân có thể do chăm sóc răng miệng tại nhà kém. Nhưng khi tiến hành thăm khám trong miệng (chụp X-quang, đo túi nha chu, kiểm tra nướu, v.v.), điều này có vẻ không đúng.

Bệnh nhân có chỉ số mảng bám thấp và rất ít cao răng trên nướu. Tuy nhiên, khi đo nha chu, bệnh nhân lại chảy máu rất nhiều — điều này hoàn toàn không tương xứng với mức độ mảng bám quan sát được.

Khi xem lại phim X-quang, tôi phát hiện một chi tiết nhỏ: một vùng cao răng trơn láng ở mặt gần răng số 28. Điều này khiến tôi nghi ngờ, và khi kiểm tra bằng cây thăm dò 11/12, kết quả cho thấy bệnh nhân có cao răng mài bóng dưới nướu lan tỏa — chính là nguyên nhân gây chảy máu.

Cao răng mài bóng là gì?

Cao răng mài bóng (Burnished calculus) là cao răng đã bị làm trơn bề mặt ngoài do thao tác không đúng trong quá trình lấy cao. Khi lớp ngoài bị “mài láng”, cao răng trở nên khó phát hiện và khó loại bỏ hơn.

Hiện tượng này thường xảy ra khi:

• Cao răng không được lấy hết trong quá trình điều trị,

• Góc cạo không đúng,

• Dụng cụ trượt trên bề mặt thay vì bám vào chân cao để lấy đi.

Dù bề mặt trơn láng, cao răng mài bóng vẫn tích tụ vi khuẩn gây viêm nướu và bệnh nha chu, tương tự như cao răng thô ráp — chính là nguyên nhân khiến bệnh nhân trên bị viêm nướu kéo dài.

Cách phòng ngừa cao răng mài bóng

1. Thực hiện đúng kỹ thuật siêu âm

• Kỹ thuật “channeling” giúp đầu máy tiếp cận tới đáy túi nướu.

• Bắt đầu từ phần trên của mảng cao và di chuyển xuống dần phần dưới.

• Không sử dụng đầu siêu âm như dụng cụ cầm tay — vì thao tác này dễ làm trượt đầu máy và mài bóng cao răng.

2. Luôn giữ dụng cụ sắc bén

Dụng cụ cùn chỉ trượt trên bề mặt cao răng thay vì tách phần gốc ra. Kết quả là chỉ bóc đi lớp ngoài, để lại phần cao răng còn sót lại bên dưới nướu.
Việc mài sắc dụng cụ định kỳ tuy tốn thời gian, nhưng là yếu tố quyết định giúp tránh hình thành cao răng mài bóng và cải thiện kết quả điều trị.

3. Duy trì đúng góc lấy cao

Góc lý tưởng giữa mặt dụng cụ và mặt răng là khoảng 70°.
Nếu góc này nhỏ hơn, dụng cụ sẽ trượt qua bề mặt cao răng mà không loại bỏ được toàn bộ. Đây là kỹ năng cơ bản đã được học từ những ngày đầu của trường nha, nhưng có ý nghĩa rất lớn trong thực hành lâm sàng hàng ngày.

Kết luận

Cao răng mài bóng là một thách thức lâm sàng phổ biến nhưng không mong muốn.
Tuy nhiên, với kỹ thuật chuẩn và dụng cụ thích hợp, chúng ta có thể phát hiện, loại bỏ và phòng ngừa hiệu quả tình trạng này.

Mỗi lần thực hiện điều trị nha chu là một cơ hội để củng cố lại kỹ năng nền tảng của người làm vệ sinh răng miệng. Khi những kỹ năng đó được rèn luyện liên tục, bạn sẽ tự tin hơn, thao tác chính xác hơn, và mang lại kết quả điều trị tối ưu cho bệnh nhân.

Tài liệu tham khảo:

Checchi L, Montvecchi M, Checchi V, Zappulla F. The relationship between bleeding on probing and subgingival deposits: an endoscopical evaluation. Open Dent J. 2009;3:154–160.
Tham khảo thêm các loại vật liệu sử dụng để cạo vôi răng 
Sò đánh bóng răng sau khi cạo vôi 
Chổi đánh bóng 
Bột đánh bóng 
Cây cạo vôi răng 
Mũi cạo vôi răng